O’zbekiston xalqlarining boy tarixi va madaniyatini o’rganish uchun muzeyning etnografiya bo’limi ajoyib imkoniyat yaratadi. Bu bo’lim orqali tashrif buyuruvchilar mamlakatimizning turli hududlarida yashovchi xalqlarning turmush tarzi, urf-odatlari va an’analarini yaqindan bilib olishlari mumkin. Keling, O’zbekiston xalqlarining madaniy merosini chuqurroq o’rganib chiqaylik.
Muzeyning etnografiya bo’limi: umumiy ma’lumot
Muzeyning etnografiya bo’limi O’zbekiston xalqlarining hayot tarzini, madaniyatini va an’analarini aks ettiruvchi boy va xilma-xil eksponatlar to’plamini o’z ichiga oladi. Bu yerda tashrif buyuruvchilar qadimiy va zamonaviy buyumlar, kiyim-kechaklar, hunarmandchilik namunalari, maishiy jihozlar va boshqa ko’plab noyob ashyolarni ko’rishlari mumkin. Bo’limda nafaqat o’zbek xalqining, balki O’zbekiston hududida yashovchi boshqa millat vakillarining ham madaniy merosi namoyish etilgan. Har bir eksponat o’ziga xos tarixga ega bo’lib, ular orqali O’zbekiston xalqlarining asrlar davomida shakllangan turmush tarzi va qadriyatlarini his qilish mumkin.
O’zbekiston xalqlarining etnik tarkibi
O’zbekiston ko’p millatli davlat bo’lib, uning aholisi turli etnik guruhlardan tashkil topgan. Bu xilma-xillik mamlakatimiz madaniyatini yanada boyitadi va o’ziga xos qiladi.
Asosiy etnik guruhlar
O’zbekiston aholisining asosiy qismini o’zbeklar tashkil etadi, ammo shu bilan birga qozoqlar, tojiklar, qoraqalpoqlar, ruslar, qirg’izlar, turkmanlar, tatarlar va boshqa ko’plab millat vakillari ham yashaydi. Har bir etnik guruh o’zining noyob madaniyati, tili va an’analariga ega. Bu xilma-xillik O’zbekistonning madaniy mozaikasini yaratib, uni yanada jozibador qiladi. Etnografiya bo’limida bu guruhlarning har biriga tegishli eksponatlar mavjud bo’lib, ular orqali tashrif buyuruvchilar O’zbekiston xalqlarining boy madaniy merosini yaqindan o’rganish imkoniyatiga ega bo’ladilar.
Madaniy xilma-xillik
O’zbekistondagi madaniy xilma-xillik nafaqat turli etnik guruhlarning mavjudligi, balki ularning o’zaro ta’siri va uyg’unlashuvida ham namoyon bo’ladi. Bu jarayon natijasida vujudga kelgan noyob madaniy sintez O’zbekiston san’ati, adabiyoti, me’morchiligi va kundalik turmush tarzida o’z aksini topgan. Masalan, o’zbek milliy kiyimlarida qo’shni xalqlar ta’sirini ko’rish mumkin, yoki an’anaviy o’zbek oshxonasida turli madaniyatlarning o’ziga xos ta’mi sezilib turadi.
Etnografiya bo’limi tashrif buyuruvchilarga bu madaniy almashinuv jarayonini va uning natijalarini ko’rgazmali tarzda namoyish etadi, shu orqali O’zbekiston jamiyatining boy va rang-barang madaniy merosini tushunishga yordam beradi.
An’anaviy turmush tarzi
O’zbekiston xalqlarining an’anaviy turmush tarzi asrlar davomida shakllanib, avloddan-avlodga o’tib kelmoqda. Bu tarzda oilaviy qadriyatlar va jamoaviy hayot muhim o’rin tutadi.
Oilaviy qadriyatlar
O’zbek oilasida kattalarni hurmat qilish, farzandlarni to’g’ri tarbiyalash, mehr-oqibat kabi qadriyatlar ustun turadi. Katta oilalar an’anasi hamon saqlanib qolgan bo’lib, bir uyda bir necha avlod vakillari birga yashashi oddiy hol hisoblanadi. Oila a’zolari o’rtasidagi munosabatlar o’zaro hurmat va yordam asosiga qurilgan. Etnografiya bo’limida tashrif buyuruvchilar an’anaviy o’zbek uyining maketini ko’rishlari, unda oila a’zolarining o’rni va vazifalarini aks ettiruvchi eksponatlar bilan tanishishlari mumkin. Bu orqali ular o’zbek oilasining tuzilishi va undagi munosabatlar haqida to’liqroq tasavvurga ega bo’ladilar.
Jamoaviy hayot
O’zbek xalqi qadimdan jamoaviylikka katta e’tibor qaratgan. Mahalla tizimi buning yaqqol misolidir. Mahallada qo’ni-qo’shnichilik, o’zaro yordam va hamjihatlik kabi qadriyatlar ustuvor bo’lgan. Hashar, gap, to’y-ma’rakalar va boshqa jamoaviy tadbirlar orqali odamlar o’rtasidagi aloqalar mustahkamlangan. Muzeyning etnografiya bo’limida an’anaviy mahalla hayotini aks ettiruvchi maketlar, fotosuratlari va boshqa materiallar mavjud. Ular orqali tashrif buyuruvchilar o’zbek xalqining jamoaviy hayot tarzini, uning ahamiyatini va bugungi kungacha saqlanib qolgan jihatlarini yaxshiroq tushunib olishlari mumkin.
Milliy kiyimlar
O’zbekiston xalqlarining milliy kiyimlari nafaqat amaliy, balki estetik ahamiyatga ham ega bo’lib, ular orqali xalqning didi, dunyoqarashi va qadriyatlari aks etadi. Milliy kiyimlar har bir hududning o’ziga xos xususiyatlarini namoyon qiladi va zamonaviy modaga ham ta’sir ko’rsatmoqda.
Hududiy xususiyatlar
O’zbekistonning har bir viloyati o’zining noyob milliy kiyimlariga ega. Masalan, Buxoro va Samarqand do’ppilarining naqshlari Farg’ona vodiysi do’ppilaridan farq qiladi. Xorazm to’nlari o’zining uzun yenglari bilan ajralib tursa, Surxondaryo ayollarining kalta choponlari o’zgacha uslubga ega. Toshkent viloyatining atlas va adras matolaridan tikilgan liboslari ham alohida e’tiborga loyiq. Muzeyning etnografiya bo’limida tashrif buyuruvchilar bu xilma-xillikni o’z ko’zlari bilan ko’rishlari, har bir hududning o’ziga xos liboslari bilan tanishishlari mumkin. Bu orqali ular O’zbekiston hududlarining madaniy rangbarangligini yanada chuqurroq his qilish imkoniyatiga ega bo’ladilar.
Zamonaviy interpretatsiyalar
Bugungi kunda an’anaviy o’zbek milliy kiyimlari zamonaviy moda olamida ham o’z o’rnini topmoqda. Ko’plab dizaynerlar milliy naqshlar, ranglar va uslublardan ilhomlanib, zamonaviy liboslar yaratmoqdalar. Masalan, milliy atlas va ikat matolaridan tikilgan zamonaviy ko’ylaklar, an’anaviy zardo’zlik elementlari qo’shilgan aksessuarlar, milliy naqshlar tushirilgan poyabzallar keng ommalashmoqda.
Etnografiya bo’limida an’anaviy va zamonaviy liboslarning uyg’unlashgan namunalari ham namoyish etiladi. Bu ekspozitsiya orqali tashrif buyuruvchilar milliy kiyimlarning evolyutsiyasini, ularning zamonaviy hayotga moslashish jarayonini kuzatishlari mumkin. Shu tariqa, o’zbek milliy kiyimlarining nafaqat tarixiy, balki zamonaviy ahamiyatini ham anglash imkoniyati yaratiladi.
O’zbek xalq hunarmandchiligi
O’zbek xalq hunarmandchiligi asrlar davomida rivojlanib, sayqallanib kelgan san’at turidir. U o’zida xalqning mahorati, didi va dunyoqarashini mujassam etgan. Muzeyning etnografiya bo’limida hunarmandchilikning turli yo’nalishlari bo’yicha noyob namunalar to’plangan.
Kulolchilik
Kulolchilik O’zbekistonda eng qadimiy va rivojlangan hunarmandchilik turlaridan biridir. Har bir viloyat o’zining noyob uslubi va an’analariga ega. Masalan, Rishton kulolchiligi ko’k rangdagi naqshlar bilan mashhur bo’lsa, Gijduvon kulollari qo’lda yasalgan idishlarning nafisligi bilan ajralib turadi. Xiva kulolchiligi esa o’zining geometrik naqshlari bilan e’tiborni tortadi. Muzeyning etnografiya bo’limida turli hududlarning kulolchilik namunalari namoyish etilgan bo’lib, tashrif buyuruvchilar ularning o’ziga xos xususiyatlarini solishtirishlari, har bir hududning uslubini farqlashni o’rganishlari mumkin. Bu orqali ular O’zbekiston kulolchilik san’atining boy va xilma-xil ekanligini yanada chuqurroq anglash imkoniyatiga ega bo’ladilar.
To’qimachilik
To’qimachilik O’zbekiston xalq hunarmandchiligining yana bir muhim tarmog’idir. Bu sohada ayniqsa atlas va adras matolarini to’qish, gilam va palos to’qish san’ati rivojlangan. Har bir hudud o’zining noyob naqshlari va ranglar uyg’unligiga ega. Masalan, Marg’ilon atlasi o’zining yorqin ranglari va murakkab naqshlari bilan mashhur bo’lsa, Xorazm gilamlari geometrik shakllar va to’q ranglar bilan ajralib turadi. Buxoro zardo’zligi esa nafis va hashamatli bezaklar bilan e’tiborni tortadi. Muzeyning etnografiya bo’limida tashrif buyuruvchilar bu xilma-xil to’qimachilik namunalarini ko’rishlari, ularning tayyorlanish jarayoni haqida ma’lumot olishlari mumkin. Shuningdek, bo’limda an’anaviy to’quv dastgohlari ham namoyish etilgan bo’lib, bu orqali tashrif buyuruvchilar to’qimachilik san’atining texnik jihatlarini ham o’rganish imkoniyatiga ega bo’ladilar.
Yog’och o’ymakorligi
Yog’och o’ymakorligi O’zbekiston xalq hunarmandchiligining eng nafis va nozik turlaridan biridir. Bu san’at asosan eshik, ustun, xontaxta va boshqa uy-ro’zg’or buyumlarini bezashda qo’llaniladi. Xiva, Buxoro va Toshkent maktablari o’zlarining betakror uslublari bilan ajralib turadi. Masalan, Xiva yog’och o’ymakorligi murakkab geometrik naqshlar bilan mashhur bo’lsa, Buxoro uslubi nozik o’simliksimon naqshlar bilan e’tiborni tortadi. Toshkent maktabi esa bu ikki uslubning uyg’unligini o’zida mujassam etgan. Muzeyning etnografiya bo’limida turli davrlarga oid yog’och o’ymakorligi namunalari, shuningdek, usta-hunarmandlarning ish qurollari ham namoyish etilgan. Tashrif buyuruvchilar bu eksponatlar orqali yog’och o’ymakorligi san’atining rivojlanish bosqichlarini, uning texnik va badiiy jihatlarini o’rganishlari mumkin.
Milliy bayramlar va marosimlar
O’zbek xalqining milliy bayramlari va marosimlari uning madaniy merosining ajralmas qismidir. Ular orqali xalqning tarixi, qadriyatlari va dunyoqarashi aks etadi. Muzeyning etnografiya bo’limi tashrif buyuruvchilarga bu bayram va marosimlarning mohiyatini, ularning o’tkazilish tartibini va ahamiyatini tushunishga yordam beradi.
Navro’z
Navro’z – bahor va yangilanish bayrami bo’lib, u nafaqat O’zbekistonda, balki butun Markaziy Osiyo mintaqasida keng nishonlanadi. Bu bayram qadimiy an’analarga ega bo’lib, uning tarixi ming yillar qa’riga borib taqaladi. Navro’ CopyRetryClaude’s response was limited as it hit the maximum length allowed at this time.UпродолжиEditz kuni odamlar bir-birlarini tabriklab, uyma-uy yurib, qo’ni-qo’shnilarnikiga mehmon bo’lib borishadi.
Dasturxonga sumalak, ko’ksomsa, chuchvara kabi milliy taomlar qo’yiladi. Muzeydagi etnografiya bo’limida Navro’zga oid ko’plab eksponatlar mavjud. Bular orasida an’anaviy bayram liboslari, Navro’z dasturxoni uchun mo’ljallangan idish-tovoqlar, bayramga tayyorgarlik jarayonini aks ettiruvchi fotosuratlar bor. Shuningdek, tashrif buyuruvchilar sumalak tayyorlash jarayonini ko’rsatuvchi maket bilan ham tanishishlari mumkin. Bu eksponatlar orqali muzey mehmonlari Navro’z bayramining chuqur ma’nosi va ahamiyatini yanada yaxshiroq tushunib olish imkoniyatiga ega bo’ladilar.
Hayit
Hayit bayramlari – Ramazon va Qurbon hayitlari O’zbekiston musulmonlari tomonidan keng nishonlanadigan diniy bayramlardir. Bu bayramlar nafaqat diniy, balki ijtimoiy ahamiyatga ham ega bo’lib, ular insonlarni birlashtiradi, mehr-oqibat va saxovatni targ’ib qiladi. Hayit kunlari odamlar bir-birlarini ziyorat qilishadi, kambag’allarga yordam berishadi, qabriston ziyoratiga borishadi. Etnografiya bo’limida hayit bayramlariga oid liboslar, bayram dasturxoni uchun tayyorlangan idish-tovoqlar, shuningdek hayit namozini ado etish jarayonini aks ettiruvchi fotosuratlari mavjud. Tashrif buyuruvchilar bu eksponatlar orqali hayit bayramlarining o’zbek xalqi hayotidagi o’rni va ahamiyatini chuqurroq anglash imkoniyatiga ega bo’ladilar. Bundan tashqari, bo’limda hayit kunlari tayyorlanadigan maxsus taomlar va shirinliklar haqida ma’lumotlar ham berilgan.
O’zbek milliy oshxonasi
O’zbek milliy oshxonasi o’zining boy tarixi, xilma-xil taomlari va noyob tayyorlash usullari bilan mashhur. U nafaqat O’zbekiston xalqlarining madaniyatini, balki mamlakat tarixini ham aks ettiradi. Muzeyning etnografiya bo’limi tashrif buyuruvchilarga o’zbek oshxonasining xilma-xilligi va o’ziga xosligini namoyish etadi.
Taomlar va ichimliklar
O’zbek milliy oshxonasi juda boy va xilma-xil bo’lib, unda go’shtli, xamirli, sabzavotli taomlar keng o’rin egallagan. Eng mashhur taomlar qatoriga quyidagilarni kiritish mumkin:
- Palov – o’zbek dasturxonining «qiroli» hisoblanadi
- Somsa – go’sht yoki sabzavot solib tayyorlanadigan xamirli taom
- Shashlik – turli xil marinadlangan go’shtdan tayyorlanadigan kabob
- Lag’mon – uzun ingichka ugra va go’shtli qayladan iborat taom
- Manti – bug’da pishiriladigan go’shtli yoki qovoqli xamir xaltachalar
Ichimliklar orasida ko’k choy, qatiq, ayron va turli meva sharbatlari alohida o’rin tutadi. Muzeyning etnografiya bo’limida bu taomlarning maketlari, ularni tayyorlash uchun ishlatiladigan idish-tovoqlar va anjomlar namoyish etilgan. Shuningdek, tashrif buyuruvchilar turli hududlarga xos bo’lgan mahalliy taomlar haqida ham ma’lumot olishlari mumkin.
Mehmondo’stlik an’analari
O’zbek xalqining mehmondo’stligi dunyoga mashhur. Mehmondo’stlik an’analari o’zbek milliy oshxonasi bilan chambarchas bog’liq. Mehmon kutish jarayoni alohida marosim hisoblanadi va o’ziga xos qoidalarga ega. Dasturxon bezatish, taomlarni to’g’ri ketma-ketlikda tortish, choy damlab quyish – bularning barchasi o’zbek mehmondo’stligining ajralmas qismidir. Etnografiya bo’limida an’anaviy o’zbek mehmonxonasining maketi o’rnatilgan bo’lib, unda dasturxon atrofida o’tirish tartibi, idish-tovoqlarni joylashtirish qoidalari ko’rsatilgan. Tashrif buyuruvchilar bu maket orqali o’zbek oilasida mehmon kutish jarayonini to’liq tasavvur qila olishadi. Shuningdek, bo’limda turli bayram va marosimlarga xos bo’lgan maxsus dasturxon bezatish usullari haqida ham ma’lumotlar berilgan.
Xalq og’zaki ijodi
O’zbek xalqining og’zaki ijodi uning madaniy merosining eng qimmatli qismlaridan biri hisoblanadi. U o’zida xalqning donishmandligini, hayotiy tajribasini va qadriyatlarini mujassam etgan. Muzeyning etnografiya bo’limi tashrif buyuruvchilarga o’zbek xalq og’zaki ijodining boy namunalari bilan tanishish imkoniyatini beradi.
Dostonlar va ertaklar
O’zbek xalq dostonlari va ertaklari asrlar davomida og’izdan-og’izga o’tib, sayqallanib kelgan. Ular nafaqat badiiy, balki tarixiy va ma’rifiy ahamiyatga ham ega. Mashhur dostonlar qatoriga «Alpomish», «Go’ro’g’li» turkumi dostonlari, «Kuntug’mish» kabi asarlarni kiritish mumkin. Ertaklar orasida esa «Ur to’qmoq», «Zumrad va Qimmat», «Uch og’a-ini botirlar» kabi asarlar keng tarqalgan. Muzeyning etnografiya bo’limida bu asarlarning qo’lyozma nusxalari, ularni ijro etuvchi baxshilar va ertakchilarning rasmlari, shuningdek dostonlar va ertaklarda tasvirlangan voqealarni aks ettiruvchi miniatyuralar namoyish etilgan. Tashrif buyuruvchilar bu eksponatlar orqali o’zbek xalq og’zaki ijodining boy an’analarini, uning xalq hayotidagi o’rni va ahamiyatini chuqurroq anglash imkoniyatiga ega bo’ladilar.
Maqollar va matallar
O’zbek xalq maqollari va matallari xalq donishmandligining eng yorqin namunasidir. Ular qisqa va lo’nda shaklda chuqur ma’noni ifoda etadi. Maqol va matallar hayotning turli jabhalariga oid bo’lib, ular orqali xalqning dunyoqarashi, axloqiy qarashlari va hayotiy tajribasi aks etadi. Masalan:
- «Bilagi zo’r birni yiqar, bilimi zo’r mingni yiqar» – ilm-ma’rifatning kuchini ifodalovchi maqol
- «Mehnat – mehnatning tagi rohat» – mehnatsevarlikni ulug’lovchi maqol
- «Yaxshi gap bilan ilon inidan chiqar» – so’zning kuchi va ahamiyatini ko’rsatuvchi maqol
Etnografiya bo’limida ko’plab o’zbek xalq maqollari va matallari to’plangan. Ular mavzular bo’yicha tasniflangan holda namoyish etilgan. Tashrif buyuruvchilar bu maqol va matallarni o’qib, ularning ma’nosini tahlil qilish orqali o’zbek xalqining hayotiy falsafasi, qadriyatlari va dunyoqarashini yanada chuqurroq tushunish imkoniyatiga ega bo’ladilar.
Milliy musiqa va raqs san’ati
O’zbek milliy musiqa va raqs san’ati xalqning madaniy merosining ajralmas qismi hisoblanadi. U o’zida xalqning tarixini, his-tuyg’ularini va dunyoqarashini aks ettiradi. Muzeyning etnografiya bo’limi tashrif buyuruvchilarga o’zbek milliy musiqa va raqs san’atining boy an’analari bilan tanishish imkoniyatini beradi.
Musiqa asboblari
O’zbek xalq musiqa asboblari o’zining xilma-xilligi va noyob ovoz tembrlar z kuni odamlar bir-birlarini tabriklab, uyma-uy yurib, qo’ni-qo’shnilarnikiga mehmon bo’lib borishadi. Dasturxonga sumalak, ko’ksomsa, chuchvara kabi milliy taomlar qo’yiladi. Muzeydagi etnografiya bo’limida Navro’zga oid ko’plab eksponatlar mavjud. Bular orasida an’anaviy bayram liboslari, Navro’z dasturxoni uchun mo’ljallangan idish-tovoqlar, bayramga tayyorgarlik jarayonini aks ettiruvchi fotosuratlar bor. Shuningdek, tashrif buyuruvchilar sumalak tayyorlash jarayonini ko’rsatuvchi maket bilan ham tanishishlari mumkin. Bu eksponatlar orqali muzey mehmonlari Navro’z bayramining chuqur ma’nosi va ahamiyatini yanada yaxshiroq tushunib olish imkoniyatiga ega bo’ladilar.
Hayit
Hayit bayramlari – Ramazon va Qurbon hayitlari O’zbekiston musulmonlari tomonidan keng nishonlanadigan diniy bayramlardir. Bu bayramlar nafaqat diniy, balki ijtimoiy ahamiyatga ham ega bo’lib, ular insonlarni birlashtiradi, mehr-oqibat va saxovatni targ’ib qiladi. Hayit kunlari odamlar bir-birlarini ziyorat qilishadi, kambag’allarga yordam berishadi, qabriston ziyoratiga borishadi. Etnografiya bo’limida hayit bayramlariga oid liboslar, bayram dasturxoni uchun tayyorlangan idish-tovoqlar, shuningdek hayit namozini ado etish jarayonini aks ettiruvchi fotosuratlari mavjud. Tashrif buyuruvchilar bu eksponatlar orqali hayit bayramlarining o’zbek xalqi hayotidagi o’rni va ahamiyatini chuqurroq anglash imkoniyatiga ega bo’ladilar. Bundan tashqari, bo’limda hayit kunlari tayyorlanadigan maxsus taomlar va shirinliklar haqida ma’lumotlar ham berilgan.
O’zbek milliy oshxonasi
O’zbek milliy oshxonasi o’zining boy tarixi, xilma-xil taomlari va noyob tayyorlash usullari bilan mashhur. U nafaqat O’zbekiston xalqlarining madaniyatini, balki mamlakat tarixini ham aks ettiradi. Muzeyning etnografiya bo’limi tashrif buyuruvchilarga o’zbek oshxonasining xilma-xilligi va o’ziga xosligini namoyish etadi.
Taomlar va ichimliklar
O’zbek milliy oshxonasi juda boy va xilma-xil bo’lib, unda go’shtli, xamirli, sabzavotli taomlar keng o’rin egallagan. Eng mashhur taomlar qatoriga quyidagilarni kiritish mumkin:
- Palov – o’zbek dasturxonining «qiroli» hisoblanadi
- Somsa – go’sht yoki sabzavot solib tayyorlanadigan xamirli taom
- Shashlik – turli xil marinadlangan go’shtdan tayyorlanadigan kabob
- Lag’mon – uzun ingichka ugra va go’shtli qayladan iborat taom
- Manti – bug’da pishiriladigan go’shtli yoki qovoqli xamir xaltachalar
Ichimliklar orasida ko’k choy, qatiq, ayron va turli meva sharbatlari alohida o’rin tutadi. Muzeyning etnografiya bo’limida bu taomlarning maketlari, ularni tayyorlash uchun ishlatiladigan idish-tovoqlar va anjomlar namoyish etilgan. Shuningdek, tashrif buyuruvchilar turli hududlarga xos bo’lgan mahalliy taomlar haqida ham ma’lumot olishlari mumkin.
Mehmondo’stlik an’analari
O’zbek xalqining mehmondo’stligi dunyoga mashhur. Mehmondo’stlik an’analari o’zbek milliy oshxonasi bilan chambarchas bog’liq. Mehmon kutish jarayoni alohida marosim hisoblanadi va o’ziga xos qoidalarga ega. Dasturxon bezatish, taomlarni to’g’ri ketma-ketlikda tortish, choy damlab quyish – bularning barchasi o’zbek mehmondo’stligining ajralmas qismidir. Etnografiya bo’limida an’anaviy o’zbek mehmonxonasining maketi o’rnatilgan bo’lib, unda dasturxon atrofida o’tirish tartibi, idish-tovoqlarni joylashtirish qoidalari ko’rsatilgan. Tashrif buyuruvchilar bu maket orqali o’zbek oilasida mehmon kutish jarayonini to’liq tasavvur qila olishadi. Shuningdek, bo’limda turli bayram va marosimlarga xos bo’lgan maxsus dasturxon bezatish usullari haqida ham ma’lumotlar berilgan.
Xalq og’zaki ijodi
O’zbek xalqining og’zaki ijodi uning madaniy merosining eng qimmatli qismlaridan biri hisoblanadi. U o’zida xalqning donishmandligini, hayotiy tajribasini va qadriyatlarini mujassam etgan. Muzeyning etnografiya bo’limi tashrif buyuruvchilarga o’zbek xalq og’zaki ijodining boy namunalari bilan tanishish imkoniyatini beradi.
Dostonlar va ertaklar
O’zbek xalq dostonlari va ertaklari asrlar davomida og’izdan-og’izga o’tib, sayqallanib kelgan. Ular nafaqat badiiy, balki tarixiy va ma’rifiy ahamiyatga ham ega. Mashhur dostonlar qatoriga «Alpomish», «Go’ro’g’li» turkumi dostonlari, «Kuntug’mish» kabi asarlarni kiritish mumkin. Ertaklar orasida esa «Ur to’qmoq», «Zumrad va Qimmat», «Uch og’a-ini botirlar» kabi asarlar keng tarqalgan. Muzeyning etnografiya bo’limida bu asarlarning qo’lyozma nusxalari, ularni ijro etuvchi baxshilar va ertakchilarning rasmlari, shuningdek dostonlar va ertaklarda tasvirlangan voqealarni aks ettiruvchi miniatyuralar namoyish etilgan. Tashrif buyuruvchilar bu eksponatlar orqali o’zbek xalq og’zaki ijodining boy an’analarini, uning xalq hayotidagi o’rni va ahamiyatini chuqurroq anglash imkoniyatiga ega bo’ladilar.
Maqollar va matallar
O’zbek xalq maqollari va matallari xalq donishmandligining eng yorqin namunasidir. Ular qisqa va lo’nda shaklda chuqur ma’noni ifoda etadi. Maqol va matallar hayotning turli jabhalariga oid bo’lib, ular orqali xalqning dunyoqarashi, axloqiy qarashlari va hayotiy tajribasi aks etadi. Masalan:
- «Bilagi zo’r birni yiqar, bilimi zo’r mingni yiqar» – ilm-ma’rifatning kuchini ifodalovchi maqol
- «Mehnat – mehnatning tagi rohat» – mehnatsevarlikni ulug’lovchi maqol
- «Yaxshi gap bilan ilon inidan chiqar» – so’zning kuchi va ahamiyatini ko’rsatuvchi maqol
Etnografiya bo’limida ko’plab o’zbek xalq maqollari va matallari to’plangan. Ular mavzular bo’yicha tasniflangan holda namoyish etilgan. Tashrif buyuruvchilar bu maqol va matallarni o’qib, ularning ma’nosini tahlil qilish orqali o’zbek xalqining hayotiy falsafasi, qadriyatlari va dunyoqarashini yanada chuqurroq tushunish imkoniyatiga ega bo’ladilar.
Milliy musiqa va raqs san’ati
O’zbek milliy musiqa va raqs san’ati xalqning madaniy merosining ajralmas qismi hisoblanadi. U o’zida xalqning tarixini, his-tuyg’ularini va dunyoqarashini aks ettiradi. Muzeyning etnografiya bo’limi tashrif buyuruvchilarga o’zbek milliy musiqa va raqs san’atining boy an’analari bilan tanishish imkoniyatini beradi.